بررس تطبیقی دیدگاههای ادبی و اجتماعی محمود دولت آبادی و نجیب محفوظ

ادبیات تطبیقی راهی برای بهتر شناختن خویشتن است. با مطالعه ی آثار ادبی بیگانه می توان بهره ها و توان ادبی خویش را بهتر دریافت و آسان تر به نقاط ضعف و قوت خود پی برد. با اطلاع داشتن از آثار ادبی جهان و مقایسه ی آنها با یکدیگر می توان افق نگاه و اندیشه ی وسیع تری به دست آورد. محمود دولت آبادی و نجیب محفوظ دو نویسنده ی برجسته ی معاصر ایران و مصر هستند که ادبیات داستانی این دو کشور مرهون فعالیت های ادبی این دو داستان نویس بزرگ است. به دلیل نزدیکی جغرافیایی، فرهنگی، دینی و تاریخی و... زبان عربی و فارسی در گذر تاریخ این دو زبان به طور مستقیم و غیر مستقیم تأثیراتی بر یکدیگر گذاشته اند و دامنه ی این تأثیر و تأثر تا دوران معاصر هم ادامه یافته است از جمله: محمود دولت آبادی در داستان«آن مادیان سرخ یال» از ادبیات عربی و نجیب محفوظ در «ملحمه الحرافیش» از ادبیات فارسی اثر پذیرفته اند. پرداختن به مسایل و مشکلات جامعه و مردم به ویژه طبقات متوسط و فقیر جامعه، سیاست و اجتماع، استعمارستیزی و نگاه به زن و تاریخ گرایی، از جمله همسانی های این دو نویسنده است، که سعی کرده اند در داستان های خود آن را بیان کنند. از ویژگی های بارز ادبیات داستانی این دو نویسنده، استفاده از جملات کوتاه، توصیف که ویژگی بارز آن مطابقت وصف با حالات درونی شخصیت داستانی است، تشبیه، مطابقت کلام داستان با شخصیت داستانی، بیان حالات درونی شخصیت های داستان با استفاده از مونولوگ و گفت وگو، استفاده از نماد و سمبول در آثار، تضاد و تقابل، که آن را سبب حرکت و زیبایی داستان می دانند، می توان نام برد. البته در آثار آن دو می توان به تفاوت هایی در ادبیات و زبان داستانی اشاره کرد؛ دولت آبادی در آثار خود از ادبیات کلاسیک بهره می برد، ولی نجیب محفوظ از ادبیات امروزی؛ طنز ویژه ی نثر دولت آبادی است و با آن طراوتی به داستان های خود می بخشد، که در ادبیات نجیب محفوظ به ندرت دیده می شود؛ واژه های عامیانه که محمود دولت آبادی در داستان هایش سعی کرده است برای نزدیک تر شدن به خواننده از آن بهره ببرد و این بر خلاف نظر نجیب محفوظ است که فقط زبان فصیح را برای نوشتن داستان بر می گزیند.